Πριν ταχθεί κανείς υπέρ ή κατά της αναθεώρησης του πολύπαθου αυτού άρθρου, καλό θα ήταν να εξετάσει και να λάβει υπόψη του αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα και στον κόσμο γενικότερα.
Παραδοχές :
· Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια υπάρχουν και λειτουργούν σε όλο τον κόσμο, συμπληρωματικά των ιδιωτικών.
· Το Σεπτέμβρη του 2007 επίκειται ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής οδηγίας που θα αναγνωρίσει τα ΚΕΣ όσων δημιουργήθηκαν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων.(οδηγία 36/05)
Πλήθος παιδιών, τελειώνοντας το Λύκειο φεύγουν για σπουδές κυρίως στην Ευρώπη και την Αμερική. Κινητικότητα βέβαια παρατηρείται σε όλο τον κόσμο και αυτό δεν θεωρείται οπωσδήποτε κακό. Ήδη πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα ενθαρρύνουν αυτή τη μετακίνηση δίνοντας μάλιστα επιπρόσθετα κίνητρα (αναγνώριση εξαμήνων, διδακτικές μονάδες κ.λ.π.)
Παρατηρούμε με λίγα λόγια μία παγκοσμιοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ένα διεθνές άνοιγμά της στις προσκλήσεις και προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Σύνορα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχουν εκλείψει εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ίσως εμείς στην Ελλάδα δεν το έχουμε καταλάβει. Υπάρχουν συνεργασίες μεταξύ δημοσίων πανεπιστημίων, καθώς και μη κερδοσκοπικών ή ιδιωτικών αν προτιμάτε. Υπάρχουν μερικά εξαιρετικά καλά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια που έχουν αποδώσει ιδιαίτερα στην έρευνα π.χ. η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γενετικού κώδικα συν-ολοκληρώθηκε το 2001 από το ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό ίδρυμα Ουέλκαμ.
Θα πει κανείς ότι όλα αυτά είναι πολύ ωραία αλλά ήρθε ο καιρός να προσγειωθούμε στην ελληνική πραγματικότητα. Τι παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια;
· Υποχρηματοδότηση
· Βάση του 10 (20.000 κενές θέσεις). Τι άλλαξε από το 2000 όπου είχαμε το μικρότερο ποσοστό κάτω από τη βάση; Μήπως μόνο η δυσκολία των θεμάτων;
Καμία ουσιαστική προσπάθεια να φτάσουμε τους ευρωπαϊκούς ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες (ίσως η επένδυση στην εκπ/ση δεν αποδίδει βραχυπρόθεσμα, άρα δεν έχουμε πολιτικά οφέλη)
Μοιραία λοιπόν έρχεται η σύγκρουση. Πολλοί πιστεύουν ότι η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση επιζητούν την αναθεώρηση του άρθρου 16 για να αποφύγουν έτσι ένα θεσμό που δεν τους αποδίδει πολιτικά οφέλη. Οι κυβερνώντες από την άλλη ενδόμυχα πιστεύουν ότι η διαμάχη δημοσίων και μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων θα βοηθήσει στη βελτίωση των πρώτων ως διά μαγείας. Εδώ θα μπορούσαμε να αναφέρουμε δύο παραδείγματα:
Η άνθηση των ιδιωτικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων δε βελτίωσε το κρατικό σύστημα υγείας. Πιστεύει κανείς το αντίθετο;
Από την άλλη πλευρά όταν η πολιτεία αποφάσισε να επενδύσει σοβαρά στη δημόσια εκπαίδευση, θυμηθείτε τα Ολοήμερα Σχολεία, δημιούργησε πλήθος προβλημάτων στα ιδιωτικά σχολεία της πρωτοβάθμιας.
Μήπως είναι ευκαιρία με την προβλεπόμενη αναθεώρηση του άρθρου 16 να ασχοληθούμε επιτέλους σοβαρά με τη δημόσια εκπ/ση; Γιατί εκεί εστιάζεται το πρόβλημα.
Θα μπορούσαν ίσως όλα τα κόμματα της Βουλής να δεσμευθούν στα παρακάτω πριν προχωρήσει η συζήτηση για την αναθεώρηση:
· Αύξηση του ΑΕΠ για την Παιδεία στο 5,9% (Μ.Ο. χωρών ΟΟΣΑ) σταδιακά σε μία πενταετία.
· Ικανοποιητική χρηματοδότηση της έρευνας (πάνω από 1,5%)
· Τα πανεπιστήμια να γίνουν πραγματικά αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί όπως προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 16) και όχι όπως λειτουργούν σήμερα (κομματικά φέουδα).
· Τα πανεπιστήμια να παραμείνουν ΝΠΔΔ, να μην αλλάξει το καθεστώς λειτουργίας τους.
· Σαφείς όροι ίδρυσης και λειτουργίας των μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων εφόσον υπάρξει αναθεώρηση του άρθρου.
Παραδοχές :
· Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια υπάρχουν και λειτουργούν σε όλο τον κόσμο, συμπληρωματικά των ιδιωτικών.
· Το Σεπτέμβρη του 2007 επίκειται ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής οδηγίας που θα αναγνωρίσει τα ΚΕΣ όσων δημιουργήθηκαν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων.(οδηγία 36/05)
Πλήθος παιδιών, τελειώνοντας το Λύκειο φεύγουν για σπουδές κυρίως στην Ευρώπη και την Αμερική. Κινητικότητα βέβαια παρατηρείται σε όλο τον κόσμο και αυτό δεν θεωρείται οπωσδήποτε κακό. Ήδη πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα ενθαρρύνουν αυτή τη μετακίνηση δίνοντας μάλιστα επιπρόσθετα κίνητρα (αναγνώριση εξαμήνων, διδακτικές μονάδες κ.λ.π.)
Παρατηρούμε με λίγα λόγια μία παγκοσμιοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ένα διεθνές άνοιγμά της στις προσκλήσεις και προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Σύνορα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχουν εκλείψει εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ίσως εμείς στην Ελλάδα δεν το έχουμε καταλάβει. Υπάρχουν συνεργασίες μεταξύ δημοσίων πανεπιστημίων, καθώς και μη κερδοσκοπικών ή ιδιωτικών αν προτιμάτε. Υπάρχουν μερικά εξαιρετικά καλά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια που έχουν αποδώσει ιδιαίτερα στην έρευνα π.χ. η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γενετικού κώδικα συν-ολοκληρώθηκε το 2001 από το ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό ίδρυμα Ουέλκαμ.
Θα πει κανείς ότι όλα αυτά είναι πολύ ωραία αλλά ήρθε ο καιρός να προσγειωθούμε στην ελληνική πραγματικότητα. Τι παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια;
· Υποχρηματοδότηση
· Βάση του 10 (20.000 κενές θέσεις). Τι άλλαξε από το 2000 όπου είχαμε το μικρότερο ποσοστό κάτω από τη βάση; Μήπως μόνο η δυσκολία των θεμάτων;
Καμία ουσιαστική προσπάθεια να φτάσουμε τους ευρωπαϊκούς ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες (ίσως η επένδυση στην εκπ/ση δεν αποδίδει βραχυπρόθεσμα, άρα δεν έχουμε πολιτικά οφέλη)
Μοιραία λοιπόν έρχεται η σύγκρουση. Πολλοί πιστεύουν ότι η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση επιζητούν την αναθεώρηση του άρθρου 16 για να αποφύγουν έτσι ένα θεσμό που δεν τους αποδίδει πολιτικά οφέλη. Οι κυβερνώντες από την άλλη ενδόμυχα πιστεύουν ότι η διαμάχη δημοσίων και μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων θα βοηθήσει στη βελτίωση των πρώτων ως διά μαγείας. Εδώ θα μπορούσαμε να αναφέρουμε δύο παραδείγματα:
Η άνθηση των ιδιωτικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων δε βελτίωσε το κρατικό σύστημα υγείας. Πιστεύει κανείς το αντίθετο;
Από την άλλη πλευρά όταν η πολιτεία αποφάσισε να επενδύσει σοβαρά στη δημόσια εκπαίδευση, θυμηθείτε τα Ολοήμερα Σχολεία, δημιούργησε πλήθος προβλημάτων στα ιδιωτικά σχολεία της πρωτοβάθμιας.
Μήπως είναι ευκαιρία με την προβλεπόμενη αναθεώρηση του άρθρου 16 να ασχοληθούμε επιτέλους σοβαρά με τη δημόσια εκπ/ση; Γιατί εκεί εστιάζεται το πρόβλημα.
Θα μπορούσαν ίσως όλα τα κόμματα της Βουλής να δεσμευθούν στα παρακάτω πριν προχωρήσει η συζήτηση για την αναθεώρηση:
· Αύξηση του ΑΕΠ για την Παιδεία στο 5,9% (Μ.Ο. χωρών ΟΟΣΑ) σταδιακά σε μία πενταετία.
· Ικανοποιητική χρηματοδότηση της έρευνας (πάνω από 1,5%)
· Τα πανεπιστήμια να γίνουν πραγματικά αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί όπως προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 16) και όχι όπως λειτουργούν σήμερα (κομματικά φέουδα).
· Τα πανεπιστήμια να παραμείνουν ΝΠΔΔ, να μην αλλάξει το καθεστώς λειτουργίας τους.
· Σαφείς όροι ίδρυσης και λειτουργίας των μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων εφόσον υπάρξει αναθεώρηση του άρθρου.
